ALKOL

Alkol (=etanol), en az antik dönemden bu yana tüketilen ve türk kültüründe kamız, boza, bira, şarap ve rakı ile derin yeri olan psikoaktif bir maddedir. Türkiye Cumhuriyeti 1920-1926 arası yasaklamış olsa da, daha sonra yasallaşmış bu madde daha az tehlikelidir diyemeyiz. 18 yaşından küçüklere tüketimi ve satışı yasaktır.

Etanol şekerli bitki ve meyvelerin fermantasyonundan veya damıtılmasından elde edilir ve alkollü içeceklerin hazırlanışında kullanılır. Alkol hazmedilmez, kana karışır ve vücudun tamamına yayılır. Kanda alkol varlığını ölçmek için promil birimi kullanılır, kanda 0.5 promil bulunduğunda, yani 1 litre kanda 0.5 gram alkol bulunduğu an, trafikte yasal sınıra ulaşmış olursun.

Genellikle alkollü araç kullanmanı önlemek için izlediğin mesajlarda, restoran ve barlarda servis edilen standart bardak kavramı ele alınır (= 10gr saf alkol), fakat gerçek hayatta dozaj göz ayarı ile yapıldığından içtiğin alkollü içeceğin, alkol derecesi hakkında bilgi edinmelisin.

4 farklı kategoriye ayırabiliriz, mesela :

* 10% < : bira, elma şarabı,..
* 10%, 20% arası : bazı sert biralar, şarap, martini, müska,..
* 20%, 60% arası : likörler ve sert alkoller (rakı, tekila, votka, viski, rom, cin, porto,..)
* > 60% : hayat suyu, bazı absent-ler, votkalar, özel romlar..
Daha nadiren, ev yapımı alkoller bulabilirsin fakat alkol derecelerini kesin olarak bilmek mümkün değildir. Bazı alkollü içeceklerin şekerli tadı ve şekerli soda veya meyvesuyu ile karıştırıldığında, alkolün tadı gizlenebilir fakat hiçbir şekilde tüketilen alkolün hacmi değişmez.

Alkol yasal bir maddedir, yasak maddeler listesinde yer almaz fakat, tüketim ve pazarlama konuları yasallaştırılmıştır : 18 yaşından küçüklere satışı yasaktır ve trafikte pilotların kanında ancak 0.5g/L bulunabilir. Profesyonel sürücüler için sınır 0.2g/L olarak belirlenmiştir. Ayrıca sınır kapılarında farklı devletlerin yolcu beraberinde taşınabilir alkol sınırları getirilmiştir. Türkiye’ye girişte, yolcular kategorilere ayrılır. Örnek : Bir ülkede 3 günden fazla kaldıktan sonra Türkiye’ye girişinde
1- Alkol derecesi % 22’yi geçen alkol ve alkollü içkiler 1L.
2- Alkol derecesi % 22’yi geçmeyen alkol ve alkollü içkiler 2L.*
beraberinde getirme hakkını kullanabilirsin.
Avrupa Devletleri içersinde yolculuk ediyorsan, 17 yaşından itibaren her birey için sınırlar : Likör ve sert alkoller 10L, Orta alkollü içkiler 20L, Şarap 90L (köpüklü şaraplar max 60L), Bira 110L, olarak belirlenmiştir.

*kaynak : T.C. Dışişleri Bakanlığı “TÜRKİYE’DE GÜMRÜK İŞLEMLERİ: YOLCU REHBERİ”

Aynı hacim için alkolün etkileri, yaşına, cinsine, ağırlığına, sağlık durumuna, tüketim sıklığına, yemek yemeden veya yemekle beraber tüketildiğine göre değişiklik gösterir. Bir bardak alkollü içecek içtiğinde, ilk etkiler 20dakika içinde belirtilerini gösterir ve genellikle 1saat sürer. Alkol tükettikten 1 saat sonra, en sarhoş olduğun süreçtir fakat etkiler içmeye devam ettikçe gelişir ve artar.

Az dozda, davranışında şartlı refleks yitimiyle başlar, etrafındakilerle daha rahat iletişime geçersin..Zaman ilerledikçe, öfori ve uyarıcı etkiler baş gösterir, sarhoşluk dönemi başlar. Daha önemli dozlarda, sarhoşluk zaman kavramını kaybettirebilir, hafıza kaybı yaşatabilir, denge kaybı, konuşmak zorlanır, karışık duygular içine girersin ve davranış bozuklukları ortaya çıkar (anlamsız konuşmalar, şiddet, sallanma,..).

Denge kaybı, yaranlanma nedenlerinin en başında gelir. Hatta alkolün anestezik etkisi yüzünden, ağır bir yaranın ağrılarını hissetmeyebilirsin. Şartlı refleks yitimi ile risk farkındalığı azalır :

* kışkırtıcı ve şiddet içeren davranışlar,
* korunmasız cinsel ilişki (hamile kalma riski ve hastalıklar) ve bazen ertesi gün pişman olabileceğin bir ilişki olabilir.
Alkol tükettiğinde, trafiğe çıkmamaya özen göster, zira alkol reaksiyon süresini uzatır ve görüş açısı daralır. Tüketim süresince dikkatsizlik ve kaza riski 8,5x daha yüksektir. Hardkor miktarda alkol tüketmek, sindirim problemleri yaratır (bulantı, kusma, diare..).

Alkol tüketiminde doz aşımına “etilik koma” denir. Bilinç kaybından hemen sonra hipotermiyle devam eder ve ölümle sonuçlanabilen solunum problemleri ortaya çıkar. Alkolün iniş süreci muhtemelen yaşayabileceğin en berbat inişlerdendir : bulantı, baş ağrısı, kas gerginliği, ‘blues’ (geçirdiğin geceyi yavaş yavaş hatırlamaya başlayınca mesela).

Dikkat; her an, herhangi bir yerde uyuyakalabilirsin (ses sisteminin yanı başında, kimsenin olmadığı bir yerde, güneşin altında, çamurun içinde, kamyonun altında..). Ve uyanmak zor gelir. Düzenli olarak su iç, ihmal etme. Bi yere uzanmak istersen, yan yat, böylece kusmuğunun içinde boğulmazsın. Bu durumda yalnız kalmamaya çalış.

Alkole toleransın zamanla yükselir. Aynı etkileri yaşayabilmek için dozları yükseltirsin. Alkolizm farklı yönler alabilir ve sadece stereotip olarak gördüğümüz, sabah kalktığı gibi 1L şarap tüketenler ile kısıtlanmaz. Alkol tüketmeden eğlenmek gereksiz görünüyorsa veya sistematik şekilde her eğlencede sarhoş oluyorsan, ilk uyarılar olarak algılamalısın. Alkolizm çok sayıda insanı etkisi altına alır fakat farkına varmak zordur zira alkol sosyalleşme (aile, arkadaş, iş) arayışında büyük rol alır. Yakınlarına veya sağlık personeline bu konu hakkında danışabilirsin. Alkol, özellikle karaciğere zararlıdır. Düzenli alkol tüketen bireylerde, karaciğer iltihabı riski vardır (hepatit), hatta daha sonra siroza dönüşebilir ve daha sonra kanser tehlikesi bile yaşanabilir.

Bu risk, tedavi sürecindeysen veya aynı anda farklı maddeler tüketirsen, önemli şekilde artar. Karışımlara dikkat ! Hepatit’in varsa, viral yada değil, bil ki alkol sağlık durumunu daha kötüye gitmesine yol açabilir ve tedaviler etkisiz bir hal alır. Karaciğerinin tekrar formda olmasını istiyorsan, bol su iç ve en önemlisi, tüketimine aralıklar ver.

Akut bağımlılık durumunda, alkol tüketimini ani şekilde bırakmak ölümle sonuçlanabilen tek maddedir. “Delirium Tremens” adı verilen bu durumda, halüsinasiyonlar ve ölüme yol açabilen kasılmalar görünür. Alkole bağımlı bireylerin, bırakmak için doktor gözetimi altında olmalıdır.

Alkol genellikle diğer maddelerle en çok karıştırılan maddedir. Diğer maddelerin etkilerini ve risklerini yükseltmekte ve yaşanan problemlerde önemli rol oynar :
* Farklı alkoller karıştırırsan, etkilerini kontrol etmekte zorlanırsın ve inişin daha da zor olur.

* Alkol + kardiyak yavaşlatıcı ve/veya solunum depresanları (ketamin, eroin, GHB..) : hepsi beraber tüketildiğinde bilinç kaybı ve solunum yetmezliği riskleri yükselir.

* Alkol + GHB veya GBL : çok az miktarda tüketilse bile, koma riski çok büyüktür, bir bira ile bile..bu karışımdan özellikle uzak durun.

* Alkol + uyarıcılar (kokain, speed, ecstasy) : uyarıcılar alkolün etkisini gizler ve madde ve alkol tüketimini körükler.

* Alkol + ilaçlar (reçete ile reçetesiz) : etkileşimler tedavileri (antibiotik) etkisiz hale getirebilir veya hepatik yetmezlik veya taşikardi.. Parasetamol karaciğere toksik olduğundan, alkolle beraber tüketimi fülminan hepatit riski taşır.

* Alkol + Kenevir : En sık görülen karışımdır, bulantı, uyuşukluk ve kaygı hissedebilirsin.

Alkol ve hamilelik dönemi : doğum kontrol hapını aldıktan sonra, 4 saat içinde kusmak, hamile kalma riskini yükseltir. Alkol anne kanından plasenta yoluyla direkt bebeğin kanına ulaşır ve anne kanındaki miktar ile eşitlenir. Gebeliğin erken dönemlerinde alınan alkol direkt olarak embriyo üzerine olan etkisiyle düşüğe, organ gelişimi döneminde hücreler üzerindeki etkileriyle çeşitli organlarda gelişim kusurlarına, gebeliğin ikinci 3 aylık bölümünden itibaren hücre çoğalmasının hızlı olduğu dönemde hücrelerdeki toksik etkisiyle, santral sinir sistemi hasarlarına neden olabilmektedir. Gebeliğin her döneminde, alkolün etkisine bağlı olarak bebeğin ölme riski artar. Bu konuda bilgi için, aile doktoruna danışmalısın.

1. Alkol hakkında şimdiye kadar duyduklarını unut, alkol en çok tüketilen madde olsa da, aynı zamanda en toksik maddedir ve bağımlılık riski çok yüksektir.

2. İçtiğin alkollü içecek hakkında bilgi edin, içinde farklı maddeler olmadığını kontrol et (asit damlası, mantar,..).

3. Güvenilir arkadaşlar ve ortamlarda bulun.

4. Geceye başlamadan önce yemek ye, ihmal etme.

5. Tüketimine aralıklar ver.

6. Farklı alkolleri veya diğer maddeler ile karıştırmamaya özen göster.

7. Düzenli olarak su iç, alkol vücudunu kurutur.

8. Sarhoşken uyumak istersen, yan yat kusarsan boğulmazsın.

9. Araba kullanmadan kendinle biraz ilgilen, (uyumak, yemek,..) ve etilo test denemesi yap.

10. Tabii jel ve prezervatifleri unutma.

Bulantı hissedersen : Yalnız kalmasan iyi olur, temiz hava al, su iç, derin nefes al, dinlen. Kusma isteğini engelleme. İçmeye devam etme. Yan şeklide uzan.

Bilinç kaybı (etilik koma) : Kişiyi güvenli bir yere nefesini engelleyen cisimleri (kaşkol, eşarp, kemer,..) uzaklaştırdıktan sonra uzanmasını sağla, etrafındaki arkadaşlarını uyar ve acili ara (112). Ambulans veya ilk yardım ekipleri gelinceye kadar orada kal, kişiye adıyla hitap et ve gözlerini açmasını veya elini sıkmasını iste; yardım ekiplerine bildiklerini aktar, aldığı maddeler..

fRee-aNkARA.org bu makaleyi, Creative Commons by-nc-nd lisans şartlarına uygun yayımlamaktadır. Lisans şartlarını takip ettiğin sürece, ticari amaç haricinde dilediğin boyut ve formatta kopyalayabilir ve çoğaltabilirsin.